motorzeiler Vera - het lamineren van de spanten
22 augustus 2020 – 18 december 2020
het aanvalsplan
Het (aangepast) ontwerp voor Vera voorziet in 19 paar spanten. Antonio Diaz schrijft spanten voor van 32 x 52 mm die gelamineerd worden van Douglas hout.
Ons plan voor de bouw van Vera gaat er van uit dat we eerste de spanten maken en per paar ondersteboven opstellen op de bouwvloer. Waar mogelijk willen we daar ook gelijk de hoofdschotten op aanbrengen, en waar dat niet mogelijk is tijdelijke bouwschotten. Als de hele reeks spanten staat, dan kunnen we daarover heen de kiel, de voorsteven en de spiegel monteren. Daarna zullen we alles moeten stroken om vervolgens de huid te monteren.
Maar we beginnen dus met het maken van de gelamineerde spanten. Omdat we toch al van plan waren om de zolder te verbouwen slopen we daar eerst alle tussenmuren zodat er een grote open ruimte beschikbaar komt waar we de spanten kunnen maken.
de werktafel
We beginnen als eerste met het maken van een ‘lamineertafel’. Uit de tekeningen blijkt dat een ruimte van 2 x 3 m ruim genoeg is om de spanten uit te slaan. Het tafelblad bestaat uit mdf-planken van 13 cm breed op onderlinge afstanden van 2 cm. De spleet van 2 cm maakt het mogelijk om hier klossen op te klemmen die de vorm van het spant zullen bepalen. Een kant van de tafel wordt voorzien van een rechte aanslag die als 0-lijn dienst doet bij het uitzetten van de maten.
de afmetingen
Om het hout voor de spanten te kunnen bestellen moeten we eerst weten welke afmetingen en vorm de spanten hebben. Daarvoor wordt uit het lijnenplan voor iedere spant de spantkromme geselecteerd (zie figuur 1). De spantkromme geeft echter de vorm aan de buitenkant van de romp. De huiddikte (3 cm) moet hiervan afgetrokken worden om de vorm van het spant te bepalen. De spanten hebben een breedte van 52 mm. Uit het bovenaanzicht (zie figuur 2) kan dan afgelezen worden hoe dik het rechthoekig te lamineren profiel moet zijn om uiteindelijk op een trapezium van 32 x 52 mm uit te komen. Tenslotte wordt uit de constructietekening een dwarsdoorsnede samengesteld waarin de verschillende onderdelen terug te vinden zijn (zie figuur 3). Niet alleen de twee spanten, maar ook de wrang die de constructieve verbinding vormt tussen de twee spanten, de binnenkiel die straks de spantenparen in lengterichting met elkaar verbindt, de (kajuit)vloer, dekbalk en eventueel het schot ter hoogte van de spanten.
het hout
Een klein proefje op de zoldervloer met een douglas lat die we nog hadden leerde ons dat de de eerste 4 spanten in het voorschip zo weinig kromming hadden dat dat met een 6 mm lat nog goed te buigen was. Dikker dan 6 mm wilden we niet gaan omdat een 30 mm dik spant dan uit 5 lagen van 6 mm gaat bestaan, en volgens ‘het boekje’ moet een laminaat uit minimaal 5 lagen bestaan om niet terug te veren uit de opgelegde kromming. De maximale kromming in het spant neemt toe naarmate we verder in het achterschip komen (zie figuur 1). Voor de volgende 9 spanten durfden we het wel aan om uit te gaan van latten van 5 mm dikte. De laatste 7 spantenparen zullen uit latten van 4 en 3 mm dikte opgebouwd worden.
Deze dikte verdeling, samen met de verschillende dikten van de te lamineren spanten die nodig zijn om een minimale dikte van 30 mm te garanderen vanwege de kromming van de romp in lengterichting (zie figuur 2) leverde een bestelling van in totaal 380 latten in de verschillende dikten. Hierbij is rekening gehouden met 1 reservelat per spant. Alle latten kregen de lengte van de grootste spant: 3,25 m.
Bij het maken van de spanten ben ik vervolgens telkens uitgegaan van het lijstje met aantallen latten per spant dat ik had opgesteld voor het opmaken van de bestellling. Daarbij ben ik vergeten dat ieder spant een ‘reserve-lat’ had gekregen voor eventuele breuk of andere gebreken. Uiteindelijk zijn alle spanten dus 1 lat te dik geworden. Een klein beetje extra gewicht en sterkte in de spanten zullen waarschijnlijk geen kwaad kunnen, dus dit hebben we maar zo gelaten.
de constructie van de spanten
het stappenplan
(1) Uit de tekening (zie figuur 3) wordt voor het spant een set hoogte- en breedtematen afgeleid.
(2) De maten worden uitgezet en op ieder meetpunt wordt een spijker geslagen
(3) De meetpunten worden verbonden met een strooklat die door spijkers vastgezet wordt.
(4) langs de strooklat wordt de spantlijn formaat 1:1 getekend
(5) langs deze spantlijn worden klossen vastgezet waarlangs straks het spant in de vorm getrokken gaat worden
(6) Een volledige set latten wordt vervolgens ingesmeerd met lijm en op elkaar gestapeld. De lijm is een 2-componenten epoxy, verdikt met katoenvlokken.
(7) De stapel latten met lijm wordt in plastic gerold en dan op zijn kant tegen de klossen geklemd.
(8) Na 24 uur uitharden kunnen de lijmklemmen losgemaakt worden en het plastic er vanaf gepeld.
(9) De nu gelamineerde spant wordt van de zolder naar de tuin verplaatst om afgewerkt te worden.
(10) Dat betekent de uitgeperste epoxyresten van de zijkanten verwijderen door eerste te slijpen met een haakse slijper (korrel 80), en dan na te schuren met de bandschuurmachine
(11) Daarna met een fijnere schijf (korrel 120) ook de voor- en achterkant gladschuren.
(12) Tot slot wordt een afgeronde hoek gefreesd aan de randen die straks aan de binnenkant komen en wordt het spant ter bescherming behandeld met een laag injecteer epoxy.
